تدابیر پیشگیری از سقط جنین در مکتب طب ایرانی

به طور کلی حکمای مکتب طب ایرانی، اسباب و علل سقط جنین را در پنج گروه دسته بندی کرده اند.

الف) اسباب خارجی

اسباب خارجی سقط عبارتند از استفاده از داروهای مسقط، جنین، حرکت قوی مثل ضربه یا سقطه یعنی افتادن بر چیزی یا افتادن از بلندی، حرکات ورزشی مستمر خسته کننده، پریدن به خصوص به سمت عقب، استفراغ شدید، عطسه قوی، سرفه شدید، فریاد زدن به شدت، بلند کردن بار سنگین، شدت سرما و گرمای هوا، مدت طولانی در حمام بودن، شستن بدن با داروهای مزلق و مرخی رحم، استشمام خوراکی هایی که میل شدید به خوردن آنها پیدا کند ولی نیابد.

ب) آلام نفسانی

اسباب نفسانی سقط جنین، در واقع چیزی جز آلام و رنج های نفسانی نیست. این آلام عبارتند از:
  1) خشم و غضب شدید که باعث حرکت غیر طبیعی رحم یا جنین شود یا سبب خونریزی مضعف جنین یا رحم گردد. در این صورت جنین ساقط می شود.
   2) خوف یا ترس ناگهانی که موجب سقط می شود.
   3) حزن یا اندوه بسیار، مانند از دست دادن عزیزی یا مشابه آن که باعث ضعف ماسکه می شود و منجر به سقط جنین می گردد.
   4) فرح و شادی ناگهانی شدید که موجب ذوق شدید و سقط جنین می شود.

ج) آلام جسمانی

برخی از آلام بدنی ناشی از اوجاع و امراض جسمانی که بارداران عارض می شود، ممکن است به سقط جنین منتهی شود. از جمله این بیماریها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تبه ای، گرم، لرزه اسهال صفراوی یا بلغمی، سحج یعنی زخم روده، زحیر یا علت دجاجه، هزال یعنی لاغری مفرط، گرسنگی شدید و عدم تغذیه مناسب و کافی، استفراغ خلط خون مانند فصد، حجامت یا خونریزی با علل مختلف، امتلای شدید، تخمه بسیار به گونه ای که مفسد غذای جنین شود یا راه رسیدن غذا به جنین را مسدود نماید، افراط در آمیزش جنسی به ویژه که از ماه هفتم بارداری به بعد باشد.

د) فساد حال جنین

مرگ جنین، به خصوص وقتی که به تبع آن زرداب لذاع رحم ایجاد شود، رحم برای دفع اذیت و آزاری که می بیند اقدام به دفع جنین می کند. گاهی جنین به علت ضعف شدید یا نوعی بیماری ساقط می شود. گاهی ممکن است رحم دچار انحراق یعنی پارگی شود و به این سقط اتفاق افتد. برخی اوقات، اغشیه محیط بر جنین دچار استرخا و سستی می شود و موجب سقط می گردد. اگر رطوبت موذی یا مزلق یعنی لیز کننده بر رحم انصباب یابد، جنین محکوم به سقط می شود.

هـ) آفات و بیماریهای رحم

برخی بیماری های رحم می توانند باعث سقط جنین شوند:
   • اتساع فم رحم یعنی گشاد شدن دهانه رحم و قلت انضمام آن، موجب سقط جنین می شود.
   • زیاد شدن رطوبت های مزلقه در رحم که باعث سقط جنین می گردد.
   • زیاد شدن رطوبت های مزلقه در افواه عروق رحم که جدا شدن جنین و سقط آن می شود.
   • سوء مزاج های رحم که در اثر حرارت محرق یا برودت مزاجهای مجمد به وجود آید سبب سقط جنین می شود.
   • قلت غذای جنین که موجب ضعف و سقط آن میشود. زیاد شدن ریح و باد در رحم که باعث جدایی و خروج جنین می شود.
   • صلابت یعنی سخت شدن جدار رحم که تحمل رحم را برای رشد جنین از دست می دهد و موجب سقط جنین میشود.
   • سرطان رحم و قروح رحم و هرگونه بیماری از این قبیل که بر رحم عارض شود همه از موجبات سقط رحم به شمار می روند.
تا اینجا اسباب پنجگانه سقط جنین به طور مختصر بیان شد. اما آگاهی از مطالب زیر برای زنان باردار بسیار مهم است.

زمان و علت سقط جنین

از جمله اموری که زنان باردار لازم است نسبت به آن آگاهی داشته باشند این است که بیشترین موارد سقط جنین در اثر تجمع رطوبت یا ریح غلیظ در رحم اتفاق می افتد. بر این اساس زنان باردار باید در تغذیه جانب هضم کامل را رعایت کنند. زنان باردار لازم است به طور حتم از پرخوری و درهم خوری اجتناب نمایند. زیرا در اثر پرخوری یا درهم خوری عمل هضم غذا ناقص می شود و زمینه تولید بلغم و به خصوص رطوبات قابل تبدیل شدن به ریاح نیز فراهم می شود. زنان باردار باید از ریزه خواری و بدخوری کاملا دوری نمایند. به خصوص زنانی که سقط جنین را تجربه کرده اند بسیار مستعد سقط جنین هستند. حکمای مکتب طب ایرانی بیشترین علل سقط را بعد از اسباب خارجی مربوط به اسباب داخلی می دانند. مهمترین سقط ها و علل آن به شرح زیر است:
– سقط جنین در ماه اول بیشتر به سبب ضعف در تخم آبه است.
– سقط در ماه دوم و سوم بیشتر به سبب وجود رطوبت و ریح مجتمع در رحم است.
– سقط در ماه ششم به بعد بیشتر به سبب وجود رطوبات مزلق در رحم است.
رطوبات مزلقه نه تنها باعث صاف شدن خشونت رحم می شوند و جنین را جدا می کنند بلکه به علت سنگینی خود و افزایش وزن جنین باعث می شود دهانه رحم نتواند این وزن را تحمل کند و سقط ایجاد می شود. از طرفی خود رطوبت های مزلقه حرکت های ریز ولی دایمی در جدار رحم و جنین ایجاد می کند که باعث می شود جنین به پایین افتاده و سقط شود. با توجه به آنچه گفته شد، می توان علل سقط جنین را به طور کلی به سه دسته جسمانی، نفسانی و دارویی تقسیم کرد.

علایم عمومی دال بر سقط جنین

1) چنانچه پستان زن باردار که در دوران بارداری چاق شده باشد و افزایش حجم پیدا کرده باشد، شروع به لاغر شدن نماید باید دانست جنین محکوم به سقط است و خواهد افتاد.
تعلیم: باید دانست که لاغری پستان تنها در زمانی دلالت بر سقط جنین دارد که پستان در اثر بیماری دچار افزایش حجم نشده باشد، زیرا پس از رفع بیماری، پستان به حال خود باز می گردد و اینگونه لاغری ارتباطی با سقط جنین ندارد. بنابراین شروع لاغری در پستان زن باردار تنها وقتی قابل اعتناست که چاق شدن آن طبیعی باشد و در اثر بیماری یا علل دیگر مثل مصرف دارو، کم تحرکی و … نباشد.
2) چنانچه یکی از پستانهای زن باردار که به طور طبیعی چاق و حجیم شده است، شروع به لاغر شدن کرد باید دانست که بارداری دو قلو بوده و یکی از دوقلوها سقط خواهد شد.
3) از دیگر نشانه های سقط جنین، وجود تراوش مستمر شیر از پستان زن باردار است. این امر نشان دهنده آن است که جنین ضعیف شده است. زیرا مادام که جنین قوی است قادر به هضم مواد غذایی خود است اما به محض آنکه نتواند غذای خود را جذب و هضم کند، طبیعت آن را به طرف پستان هدایت می کند در این حالت تراوش غیر طبیعی شیر از پستان آغاز می شود. ضعف جنین را بایستی به عنوان زنگ خطری برای آن به شمار آورد.
4) از دیگر نشانه های ضعف جنین، وجود کثرت درد زهدان است . وقتی زهدان زن باردار دچار دردهای متواتر و به خصوص شدید می شود دلالت بر ضعف جنین و احتمال سقط دارد.
۵) سرخی شدید چهره زن باردار مبتلا به تب و لرز یا وجود حس سنگینی سر، خسته و کوفته بودن بدن و درد در عمق چشم، بر سقط جنین دلالت دارد، در این صورت نخست خون حیض جاری می شود و پس از آن جنین ساقط می گردد.