زوفا (Hyssop)

زوفا قرن هاست به عنوان گیاه دارویی مطرح است! حتی در کتاب مقدس انجیل هم زیاد از زوفا یاد شده است. زوفا در گذشته مصرف مذهبی داشت و برای تطهیر یعنی پاک شدن نیایش کنندگان از گناهان همراه با نان خورده می شد! و این بخشی از ریاضت کشیدن آنها برای تطهیر بـود! بقراط حکیم زوفا را برای درمان سینه پهلو (درد و التهاب قفسه سینه و دنده ها) استفاده می نمود. در قدیم استفاده از این گیاه به عنوان دافع حشره و شپش کش بوده است! از آن به عنوان طعم دهنده نوشیدنی هم استفاده می شد. در قدیم زنان و مردان جهت نیکویی و گلگون شدن رنگ چهره از زوفا استفاده می نمودند. گفته می شود نام لاتین زوفا یعنی hyssopus از واژه ی کـهـن لاتــیـن hyssopos می آید که به واژه ی عبری Azob یا Esov یا Esobh به معنای گیاه مقدس باز می گردد. اگرچه که معلوم نیست آن گیاهی که به این نام در کتاب مقدس آمده همین زوفا بوده باشد چراکه برخی منابع معتقدند که آن گیاه یاد شده در کتاب مقدس مرزنجوش بوده است! نه زوفا. اما جالب است بدانیم صفت officinalis در نام زوفا با officinalis در نام علمی دیگر گیاهان ریشه ی متفاوتی دارد! گفته می شود در اینجا به نام officina یا opificina باز می گردد که نام یک مکان است که فراورده هایی از زوفا در آن تهیه می شد.

مهمترین ترکیبات شیمیایی در گیاه

ترکیبات مؤثر آن شامل فلاونوئیدها، تانن، ترکیبات موسیلاژی، آلکالوئیدهای دیوسمین و هیسوپین و مواد فرار شامل پینوکامفون (جزء اصلی اسانس زوفا که مسئول اثر خلط آور آن می باشد چراکه پینوکامفون مانند همه ی ترکیبات کتونی اسانس ها خواص خلط آور دارد)، آلفا و بتاپینن، کامفن و الکل های سزکوئی ترپن می باشد و روغن های فراری همچون توجون و فنول هم دارد که خواص آنتی سپتیک دارند. توجون روی گیرنده گابا و سروتونین در مغز عمل می نماید و در غلظت های بالا سیستم اعصاب مرکزی را تحریک نموده و می تواند منجر به تشنج گردد بطوریکه حتی دوزهای پایین ۲ تا ۳ قطره هم می تواند موجب تشنج کودکان گردد. فراموش نکرده اید که اسانس ها در زمره ی قوی ترین (potent ترین) ترکیبات جهان طبقه بندی میشوند. کاسنی، گردو، زوفا و مریم گلی هم توجون دارند! توجون یک ترکیب سمی است. اسانس حاوی این ترکیبات قاعده آور و سقط آور است.