بابونه گاوی یا تاناستوم یا مخلصه (Fever few)

این گیاه قدمتی نسبتا طولانی در طب سنتی و نیز در میان عامه مردم به عنوان دارو دارد، بویژه در بین مصریان و نخستین گیاه پزشکان اروپایی. در قدیم بابونه گاوی را با نام گل مینا نیز می خوانند! از آنجائیکه گل مینا از زمان دیوسکوریدس علیه تب بکار می رفته، از این جهت نام Fever few تغییر یافته ی واژه لاتین تب بر یا کاهنده تب febrifugia می باشد اگر چه که بعدها دیگر برای این منظور خیلی کارا بنظر نمی رسید بابونه گاوی!
گفته می شود کلمه ی parthenium نیز از واژه ی یونانی parthenios به معنای عفیف و باکره یا همان virgin آمده است که اشاره دارد به زن! شاید به این علت که در آن روزگار بابونه گاوی را پادزهر و درمان بیماری های زنــان می دانستند. از دیگر مصارفش در گذشته می توان به کاربرد آن در درمان سردرد و میگرن، درد معده، درد دندان و نیز در تنظیم قاعدگی اشاره نمود. برگ های این گیاه تلخ هستند و عموماً قبل از مصرف به آن شیرین کننده اضافه می شود. تنتور شکوفه های آن به عنوان دافع حشرات و تخفیف دهنده سوزش و خارش در محل گزیدگی حشرات بود.
بابونه گاوی بعلت عطر ماندگاری که دارد در اطراف خانه ها جهت پالایش هوا کاشته می شده است. یک روزگاری! بابونه گاوی به عنوان پادزهر ترکیبات اپیوئیدی طبیعی تجویز می شد نقشی که امروزه بر عهده ی داروی نالوکسان و نالتروکسان می باشد.

مهمترین ترکیبات شیمیایی در گیاه

اسانس گیاه شامل کامفر، بورنئول؛ و سزکوئی ترپن لاکتون ها شامل آپی ژنین، آرته کانین، کانین، کریزانتمولید، کریزانتمین A و B، پارتولاید، پارتنولید (در ابتدا از بابونه گاوی استخراج گردید اما بعدتر همین ترکیب که در ابتدا نام آن champakin بود از ریشه گیاه Michelia champaca هـم بدست آمد)، سانتامارین و … همچنین مقادیر جزئی ملاتونین در برگ ها می باشد و اگر یادتان باشد در انار هم ملاتونین وجود داشت و خوب می دانیم ملاتونین همان هورمون طبیعی خواب می باشد که شبانگاه در مغز انسان ترشح می گردد. البته ترکیب فعال اصلی در گیاه سزکوئی ترپن لاکتون ها بویژه پارتنولید است که مسئول اثرات ضد میگرنی آن می باشد. ریشه گیاه دارای ترکیبات کومارینیک مانند isofraxidin می باشد. فلاونوئیدهای لیپوفیلیک در برگ ها و گل ها وجود دارند. فلاونول هایی مانند جاسئیدین و سنتائوریدین در غدد کرکی پوست های زیرین گلها وجود دارند.