نشانه شناسی سوء مزاج معده

سوء مزاج ها

سوء مزاج – یعنی بیماری ناشی از تغییر غیر طبیعی مزاج – و بنابر تقسیم بندی حکما، دارای دو نوع ساذج (یعنی ساده) و مادی است.
سوء مزاج ساده، عبارت از بیماری هایی است که بدون دخالت اخلاط چهارگانه: خون، صفرا، بلغم و سودا و تنها به سبب تغییرات کیفی در مزاج اندام ها بروز مینماید. به بیان دیگر هرگاه مزاج اندامی تحت تأثیر عامل یا عوامل داخلی یا خارجی به جز تأثیرات ناشی از غلبه یکی از «اخلاط اربعه» تغییر کند، آن اندام دچار سوء مزاج ساده یعنی بیماری بلاماده گردیده است.
حال اگر اندام یا اندام های بدن به سبب غلبه یک یا چند خلط از اخلاط اربعه از حالت صحی خارج شود و به بیماری مبتلا گردد، به چنین بیماری ای «سوء مزاج مادی» گفته می شود.
حال که با مفاهیم سوء مزاج های ساده و مادی آشنا شدید لازم است بدانید که هر یک از بیماری های سوء مزاجی به دو نوع «حاد» و «مزمن» تقسیم می شود. در بیماری های دستگاه گوارش، نوع مزمن آن بسیار دیده می شود. شاید یک علت آن این باشد که برخی از بیماریهای دستگاه گوارش بدون علایم ناراحت کننده اند و لذا بیمار برای پیگیری به پزشک مراجعه نمیکند، برخی نیز به واسطه خطای در تشخیص یا درمان به وجود می آیند که متاسفانه این نوع از بیماری های مزمن دستگاه گوارش بسیار فراوان ترند.

رابطه ساختار اندام ها از جهت درمان سوء مزاج ها

برخی اندام ها مانند معده از نظر حکما دارای افضیه یعنی فضایی برای قبول ماده اند لذا چنانچه دچار بیماری سوء مزاج مادی شوند، قابل علاج ترند و برخی دیگر که دارای افضیه نیستند مانند مغز اگر دچار سوء مزاج ساذج شوند، قابل علاج ترند. به این ترتیب در می یابیم که بیماری های سوء مزاجی مادی معده به واسطه امکان تخلیه ماده از آن قابل علاج اند. اما اگر معده دچار سوء مزاج ساذج شود، به سبب آنکه ماده ای وجود ندارد و تنها کیفیت مزاج معده تغییر یافته است درمانش بسیار سخت و طولانی است. حال اگر فرد بیماری، دچار یک نوع از سوء مزاج بلغمی شود و در اثر درمان غلط و استمرار در مصرف داروهای شیمیایی، رطوبت ناشی از بلغم (که مسبب بیماری است) خشک شود و این خشکی تا بدان جا رسد که مزاج معده را تغییر دهد و در واقع بیمار را دچار سوء مزاج یابس ساذج نماید، علایم بیماری تغییر می کند و چنانچه طبیب به این تغییرات توجه نکند بیمار و طبیب دستخوش دور باطل می شوند و بیماری حالت مزمن و غیرقابل درمان پیدا می کند.

شرح موضوع: بسیاری از خطاهای تشخیصی و درمانی در رابطه با پزشکانی که علاقه به درمان بیماری ها با روش های مکتب طب ایرانی هستند از آنجا ناشی میشود که تأثیر درمان های قبلی بیمار را در نظر نمیگیرند. این درمان ها ممکن است گیاهی یا شیمیایی باشد. اما هر نوع درمانی تأثیراتی بر روی بیماری به خصوص بیماریهای مادی دارد.
برخی از درمان های نابجا سبب تغییر نوع بیماری مادی می شود به عنوان مثال یک بیماری مادی مانند سوء مزاج مادی سرد و تر ممکن است به دنبال درمان غلط، بیماری ساذجی مانند «سوء مزاج یابس ساذج» باشد. وقتی فردی دچار«سوء مزاج مادی بلغمی» شود، در اثر این بیماری علایم سردی و تری بر مزاج معده غالب میشود. حال اگر چنین بیماری تحت درمان غلط یا ناقص قرار گیرد به گونه ای که رطوبات زاید کاملا از بین برود، ولی در اثر عدم درک آن توسط درمانگر، تدابیر مسخنه و محلله ادامه یابد؛ در این صورت بخشی از رطوبات اصلی معده نیز از بین می رود و مبتلا به سوء مزاج خشک معده می شود.
دیگر علل خطاهای تشخیصی و درمانی در رابطه با پزشکانی که علاقمند به درمان بیماری ها با روش های مكتب طب ایرانی هستند از آنجا ناشی می شود که قبل از آن که نسبت به علایم و نشانه های سوء مزاج های معده تسلط کافی پیدا کنند اقدام به درمان می کنند.
اصول تشخیص بیماری و اسباب و علل آن نخست از بررسی علایم ذهنی و علایم عینی شروع می شود و پس از مشخص شدن نوع بیماری مثلا سوء مزاج ها توسط پزشک باید معین شود که نوع سوء مزاج ساذج است یا مادی؟ پس از آن باید نوع سوء مزاج از نظر مفرد یا مرکب بودن مورد مداقه طبیب قرار گیرد. سپس لازم است نسبت به اقدامات درمانی بیمار بررسی ادامه یابد. آنگاه باید دقت شود که آیا بیمار برای مدت معتنابهی از داروهای شیمیایی استفاده کرده است یا نه؟ چرا که بسیاری از داروهای شیمیایی که در رابطه با ناراحتی های معده تجویز می شوند دارای اثرات ضد رطوبی هستند و در نتیجه ممکن است در اثر مصرف طولانی مدت (اکثار) منجر به نوعی سوء مزاج خشک ساذج شوند.