بامیه که سالیان طولانی به عنوان گیاهی خوراکی کشت می شود، دارای غلافی نازک و خوراکی است. این گیاه برای اولین بار در شمال آفریقا نزدیک رود نیل یافت شده و به مرور زمان کشت آن در عربستان، هند و خاور دور رایج شده است.
بر اساس شواهد تاریخی، مصرف خوراکی این گیاه، اول بار در مصر صورت گرفته و توسط برده هایی که محصولات گیاهی را حمل میکردند به آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی و جزایر کارائیب منتقل شده است.
بامیه گونه های مختلفی دارد. کشاورزان قبل از کاشت بامیه، دانه های آن را ۲۴ ساعت در آب گرم خیس می کنند. ربرت فلمینگ یکی از باغداران سرشناس ممفیس، موفق شد با استفاده از این شیوه، دوره جوانه زدن گیاه را از ۱۵ روز به ۵ روز کاهش دهد. وی برای این منظور دانه های بامیه را به مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه در آب خیس می کرد، سپس آب جوشیده شده را روی دانه های خیس خورده میریخت و تا ۲۴ ساعت آن را کنار می گذاشت و بعد آنها را می کاشت. در این مرحله او مراقب بود تا دمای خاک به ۱۶ درجه سانتی گراد یا ۶۰ درجه فارنهایت رسیده باشد. زیرا این کار باعث تقویت گیاه و محصول آن می شد. بذرافشانی بهاره این گیاه در گلخانه یا فضای باز زمانی که خاک گرمای لازم را بدست آورده، انجام می شود. آبیاری، تقویت خاک و تهیه پایه ای برای نگهداری شاخه گیاه در فصل زمستان ضروری است. در این فصل هرس کردن علف های هرز اطراف گیاه نیز توصیه می شود. افرادی که تمایل به مصرف بامیه های جوان دارند، در نظر داشته باشند که بهترین موقع برداشت بامیه، فصل تابستان است. در فصل پاییز نیز نگهداری و حفاظت گیاه از سرما لازم است، مخصوصا برای گیاهانی که در فضای باز کشت شده اند.
رسیدگی و مراقبت از گیاه بامیه، آبیاری مناسب (۲ هفته در میان)، تقویت خاک آن (استفاده از کودهای مناسب) و محافظت از آسیب آفت های گیاهی به ویژه شته، موجب رشد بهتر این گیاه و محصول آن می شود. با مراقبت های منظم، ارتفاع بامیه به ۲۵ سانتیمتر نیز میرسد.
برای برداشت بامیه های جوان بهتر است از چاقو یا قیچی تیز استفاده شود، و برداشت محصول از شاخه های اصلی صورت گیرد تا امکان جایگزین شدن غلاف های جدید فراهم شود.
امروزه ثابت شده که لعاب بامیه التهابات درونی را کاهش داده و به عنوان مسکن نیز مصرف می شود. هندی ها از دم کرده ی غلاف این گیاه برای درمان بیماری های ادراری تناسلی استفاده می کنند. این گیاه از جمله موادی است که تاثیر مستقیمی در تولید پلاسمای مصنوعی خون دارد.
از بامیه در طبخ انواع مختلفی از غذاها مثل انواع سوپ، تاس کباب ها و کاری استفاده می شود. سرخ کرده این گیاه طعم بسیار خوشایندی دارد و معمولا همراه گوشت قرمز یا سفید سرو می شود. برای سرخ کردن بامیه، ابتدا قسمت انتهای آن را جدا می کنند و پس از شست و شو، بامیه را به مدت ۱۰ دقیقه در آب می جوشانند سپس آن را آبکش کرده و خشک میکنند. پس از خشک شدن، بامیه ها آماده سرخ شدن هستند.
در خاورمیانه قبل از طبخ غذا، بامیه ها را درون آبلیمو و نمک خیس کرده و پس از آن، بامیه ها را سرخ می کنند و به همراه سبزیجات مختلف مصرف می کنند.
در هندوستان نیز، بامیه ها را می پزند و با سبزیجات مصرف می کنند. علاوه براین بامیه به عنوان یکی از پایه های اصلی تهیه سالاد در این کشور استفاده می شود. روغن بامیه نیز از جمله محصولاتی است که برای طبخ غذا از آن استفاده می شود. برای تهیه سالاد، بامیه را به مدت نیم ساعت در مخلوطی از آب و آب لیمو بخیسانید. سپس با ترکیبی از خیار، گوجه و سایر سبزی جات به عنوان سالاد میل کنید.
توصیه می شود از طبخ بامیه در ظروف آهنی، برنجی و مسی خودداری کنید، زیرا طبخ بامیه در این ظروف باعث تغییر رنگ این گیاه میشود.
نویسنده: بابک خاندوزی
منبع: مجله درمانگر – شماره پیاپی 10 – تابستان 1385 – صفحه 82
